Een kerk veranderen in een spookhuis en dat brengen als een spirituele kunstbeleving, ja dat kan. Zoals de Oude Kerk in Amsterdam, waar het interieur sinds een paar maanden schuil gaat achter hoge muren van zandzakken. Verduisterde ramen, flakkerende kaarsen op het pad tussen de zandzakken, geluiden van kletterend water, murmelende stemmen. In het halfduister lichten de goudkleurige ornamenten van het grote orgel op. Heel spannend allemaal, maar wat is de bedoeling? De tekst in het dikke vouwblad verheldert niets. Wat hebben de filosoof John Locke en ideeën over de accumulatie van goederen hiermee van doen? En moet dit de grot van Plato voorstellen? Hoezo?
Zonde van de kerk. Dat kan je in dit verband wel zeggen. Het blijft immers een kerk, en geen kunsthal. Voorlopig kan niemand zomaar de kerk binnengaan. Om wat rond te lopen, te zitten, de hoge ruimte op zich te laten inwerken, te overdenken dat voor wie hier onder de afgesleten grafstenen liggen, het ook eens vandaag was.
Poems for Earthlings, Adrián Villar Rojas (Argentinië, 1980), in de Oude Kerk Amsterdam, tot 26 april 2020
Een tegenwicht tegen dit spektakel biedt de tentoonstelling Children’s Games van Francis Alÿs in het Eye. Op grote videoschermen doen kinderen vol overgave spelletjes die iedereen over de hele wereld herkent: bikkelen, hoepelen, stoelendans, vliegeren, hinkelen, verstoppertje, waarbij ze gebruik maken van wat toevallig voorhanden is. Steentjes om te bikkelen, een oud wiel om te hoepelen, stokken om zo ver mogelijk weg te gooien. Alÿs filmde kinderen in Mexico, Nepal en in oorlogsgebieden als Afghanistan en Irak. Het is ontroerend, de aanblik van de kinderen die volkomen opgaan in hun spel en het geduld waarmee de kunstenaar ze in beeld heeft gebracht. Deze onopgesmukte beelden tonen het vermogen van kinderen om hun eigen werkelijkheid te scheppen, los van de wereld om hen heen, een wereld die niet altijd even fijn is, en zeker niet voor kinderen.
Francis Alÿs woont en werkt vanuit Mexico City. Daar legt hij het dagelijks leven vast op foto’s, video’s en schilderijen. Een keer wandelde hij zelf door de stad met een magnetische hond waarmee hij blikjes en andere ijzeren troep van de straat verzamelde, en een andere keer duwde hij negen uur lang een groot blok ijs door de straten tot het helemaal was gesmolten. Vanaf 2016 verblijft hij vaak in Irak bij vluchtelingenkampen, waar hij ook het ‘gewone’ leven registreert.
Children’s Games, Francis Alÿs (België, 1959), tot 9 maart 2020, in het Eye Filmmuseum, Amsterdam.
Iets heel anders is er te beleven in het Cobra museum in Amstelveen. Tijdens het kijken naar een serie gouaches getiteld Musik ungeklärter Herkunft uit 1996 van de Duitse kunstenaar Sigmar Polke, luister je naar een speciaal voor deze serie gecomponeerde soundtrack van de popmuzikant Blauzun. Het is een bijzondere ervaring. De gouaches zijn vreemd en raadselachtig, kleurige vegen en kringels tegen een achtergrond van stippels, strepen of vervaagd krantenpapier, daar overheen gestileerde afbeeldingen uit reclamefolders, strips of kinderboeken. De bijbehorende teksten bestaan voornamelijk uit raadgevingen en aanmoedigingen, ogenschijnlijk zonder enig verband met de afbeeldingen. De vage klanken van de muziek en de ijle stem van Blauzun versterken het idee van onwerkelijkheid, van droomscènes die je denkt te begrijpen, maar waarvan de betekenis je iedere keer weer net ontglipt.
Polke vs Blaudzun, Muziek van onbekende herkomst, Sigmar Polke (1941-2010) en Blaudzun (Johannes Sigmond, 1974), tot 5 april in het Cobra Museum in Amstelveen.
Kunst is overal 