De essentiële details van Le Corbusier

In een door Le Corbusier ontworpen woongebouw zou ik ook wel willen wonen. Van veraf doemt het op boven het groen: een langwerpig gebouw met kleurige zijvlakken, door de brede schoorsteenpijp op het dak doet het met (een beetje fantasie) denken aan een uit de koers geraakte oceaanstomer. Van dichtbij zie je dat het gebouw op taps toelopende kolommen staat, op pootjes als het ware, alsof het zó kan weglopen.

De woonflats van Le Corbusier, gebouwd in de periode tussen 1947 en 1964, zijn nog steeds heel aantrekkelijk, vooral door de vele doordachte, voor Le Corbusier zo kenmerkende details. Zoals de kolommen, de pilotis, onder de gebouwen, die vanuit architectonisch oogpunt het geheel een luchtig aanzicht verlenen en praktisch gezien, ervoor zorgen dat de onderste woonlagen van het gebouw vrij uitzicht hebben. Verder, de grote horizontale ramen met weids uitzicht, de ingenieuze indeling van de woningen met vides en schuifdeuren, waardoor ze ondanks het beperkte aantal vierkante meters toch heel ruim aandoen, de besloten veranda’s met over de hele breedte een schuine beweegbare balk die dient als zonnewering. De lange maar toch intieme binnenstraten, verlicht door kleine lampjes boven de kleurige voordeuren.

Een woongebouw als verticaal dorp, met het dak als dorpsplein, dat was het idee van Le Corbusier. Een paar van zijn woongebouwen hebben ook winkels, een café, een bibliotheek, zelfs een hotel. In het gebouw dat wij bezochten was de bovenste verdieping bestemd voor een school, met de ramen op verschillende kinderhoogtes. Hier is ook te zien hoe het licht door een lange sleuf bovenin de muur binnen komt. Het platte dak, bereikbaar via een comfortabele hellingbaan, doet dienst als gemeenschappelijke ruimte voor de bewoners en voor een deel als speelplaats voor de kinderen.

Je zou willen dat er meer inventieve en aantrekkelijke woongebouwen zoals deze waren neergezet, in plaats van al die zielloze rijen flats, zoals in Amsterdam Noord, West, Zuidoost en elders – waarvan een deel alweer werd afgebroken. Wat kwam er voor in de plaats? Saaie eenvormige rijtjeswoningen met betegelde tuintjes.

Wij waren deze zomer in Firminy, een voormalige mijnwerkersstad in de Auvergne, waarvoor Le Corbusier van 1954 tot aan zijn dood in 1965 behalve aan het boven beschreven woonblok, ook aan het ontwerp werkte voor een cultureel centrum, een stadion, een zwembad en een kerk. Dit grote project maakte deel uit van het plan om het armoedige stadje te herscheppen in een omgeving met ‘zon, ruimte en groen’, naar het motto van Le Corbusier.

Het cultureel centrum met zijn ritmische rij verticale ramen en het sierlijke gebogen dak is nog volop in gebruik, net als het stadion, het zwembad en de kerk.

De kerk met zijn eigenaardige vorm werd al meteen de Kolenkit genoemd. Binnen in de kerk sta je onder een adembenemend gewelf, waar door een serie ronde openingen in de vorm van het sterrenbeeld Orion het licht in stralende bundels naar binnen schijnt.

Flatgebouwen (Unités d’Habitation) van Le Corbusier (Charles-Edouard Jeanneret-Gris, 1887-1965) staan in Firminy, Marseille, Nantes, Briey-enFôret en Berlijn. De gebouwen in Firminy en Marseille zijn te bezoeken.

Le Corbusier ontwierp zijn woningen als ‘woonmachines’, praktisch en comfortabel, gemakkelijk te ‘bedienen’, met als standaard elementen de palen onder de gebouwen, flexibele openplan ruimtes en de brede horizontaal geplaatste ramen. Dezelfde elementen paste hij ook toe in zijn woonvilla’s, waar trappen ook wel werden vervangen voor hellingbanen. Tussen de palen onder de villa is ruimte voor meerdere auto’s.

En verder: 24 must-see projecten van Le Corbusier